ଦୂତୀବୋଧିନୀ ଚଉତିଶା

ଶ୍ରୀ ଅରକ୍ଷିତ ଦାସ

(କବିଙ୍କର ଏହି ‘ଦୂତୀବୋଧିନୀ ଚଉତିଶା’ ଆଧ୍ୟତ୍ମିକ ଦର୍ଶନ, ଭକ୍ତିଭାବ ଉପରେ ଆଧାରିତ । ଏହା ଏକ ଉତ୍କୃଷ୍ଟ ରଚନା । ମାୟା ସଂସାରରେ ମୋହଗ୍ରସ୍ତ ମଣିଷ ପଥ ଭୁଲିଯାଇଛି । ଜୀବନ ଦର୍ଶନ, ପିଣ୍ଡବ୍ରହ୍ମାଣ୍ଡ ତତ୍ତ୍ୱ, ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ-ରାଧାଙ୍କ ଅପୂର୍ବ, ଅଲୋକିତ ପ୍ରେମଲୀଳା ଏଥିରେ ବର୍ଣ୍ଣିତ । ନାମ ହିଁ ସମସ୍ତ ଦୁଃଖ ବିନାଶକାରୀ-ଚଉତିଶାର ସାରକଥା ।)

ଭାବାର୍ଥ- (୧-୫) ଦୂତୀର ହାତ ଧରି ରାଧା କୋମଳବାଣୀରେ କହିଲେ- ତୁ ନିଜେ ଯମୁନା କୂଳକୁ ଯାଇ କୃଷ୍ଣଙ୍କୁ ଧ୍ୟାନ କର । ଚାଲ ସେଠାକୁ ଯାଇ କଦମ୍ବ ମୂଳରେ ପ୍ରଭୁଙ୍କୁ ଦର୍ଶନ କରିବା ।

ତାଙ୍କ ପାଦ ତଳେ ଅଷ୍ଟସଖୀ ଖଟୁଛନ୍ତି । ରଙ୍ଗ ରସରେ ମାତିଛନ୍ତି । ପ୍ରଭୁଙ୍କ ପାଖରେ ଯାଇ ଆମେ ସମସ୍ତେ ଖଟିବା । ତାଙ୍କର ପାଦକୁ ପାଇବା ପାଇଁ ମୁନି ଋଷିମାନେ ଯୋଗ ଧ୍ୟାନରେ ବସିଛନ୍ତି । ଆମ ହୃଦୟରେ ସେଇ ବନମାଳୀ ଅଛନ୍ତି ।

ପଶ୍ଚିମ ଗିରି ଦେଶର ଗଡ଼ରେ ଯେଉଁଠି ଗଙ୍ଗାଯମୁନା ତଟ ରହିଛି, ସେଠାରେ ବୈକୁଣ୍ଠ ଭବନ । ତୁ ସଖୀ ସେଠାକୁ ମନ ପବନରେ ଚଳିଯା । ଶ୍ରୀହରି ଗୁମ୍ଫାରେ ବିଦ୍ୟମାନ । ସେଠାରେ ସର୍ପ ଗର୍ଜନ କରୁଛି । ଡରିକରି ସେଠାରୁ ଫେରି ଆସିବୁନି। କବି ଏଠାରେ ତାତ୍ତ୍ୱିକ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ନିରାକାର ବ୍ରହ୍ମତତ୍ତ୍ୱ ଦର୍ଶନର ସୂଚନା ଦେଇଛନ୍ତି ।

ଯେଉଁ ଘର ମଧ୍ୟରେ ଭଗବାନ ବାସ କରୁଛନ୍ତି, ସିଏ ଦୁର୍ଭେଦ୍ୟ । ଜୋର କରି ତା’ ମଧ୍ୟରେ ପଶ । ଘନଶ୍ୟାମଙ୍କ ନାମକୁ ସର୍ବଦା ହୃଦମଧ୍ୟରେ ଘୋଷ । ଲୋ ସଖୀ, ଘନ ଗର୍ଜନକୁ ନ ଡରି ଗୁରୁଙ୍କ ଆଜ୍ଞାରେ ପବିତ୍ର ନାମକୁ ଘୋଷ । କ୍ଷଣିକ ପାଇଁ ମଧ୍ୟ ଘୁଞ୍ଚିବୁନି । ଘର ଭିତରେ ତାଙ୍କ ଚିତ୍ତକୁ ମଜ୍ଜାଇ ରଖିଲେ କୌଣସି ବିଘ୍ନ ତୋ ପାଖକୁ ଆସିବନି ।

ରେ ସଖୀ, ଓଲଟି କଦମ୍ବମୂଳକୁ ଚାହାଁ, ଓଲଟ ପବନ, ଉଜାଣି ବାହା, ଓଁକାର ଉପରକୁ ତଳେ କର । ତା’ମଧ୍ୟରେ ଅଛି । ଅଣ ସାଧନାରେ ଓଲଟ ଯମୁନା ବନ୍ଧ ବାନ୍ଧିବୁ। ଏ ଶରୀର ଓଲଟ କଦମ୍ବ ବୃକ୍ଷ । ଶରୀର ମଧ୍ୟରେ ଶ୍ୱାସ ଓଲଟ ପବନ ପରି ବହୁଛି । ଅହରହ ସେଥିମଧ୍ୟରୁ ଓଁକାର ଧ୍ୱନି ଶୁଭୁଛି । ସାଧାନା ବଲରେ ତାକୁ ଆୟତ କର ।

ଭାବାର୍ଥ- (୬-୧୦) ରେ ସଖି, ତୁ ତୋର ହୃଦୟକୁ ନିରେଖି ଦେଖ । ମନକୁ ନାସା ଉପରେ ଥୋଇ ଚନ୍ଦ୍ର ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କୁ ବାନ୍ଧି ରଖ । ପଶ୍ଚିମ ପାଖକୁ ଚାହିଁ ବସିଥିବୁ । ଆଖିରୁ ତୋର ଲୁହ ନ ଝରୁ । ଚଞ୍ଚଳ ଚିତ୍ତକୁ ସ୍ଥିର ରଖ । ତା’ ହେଲେ ଯାଇ ପ୍ରଭୁଙ୍କୁ ପାଇବୁ । ନାସାର ଦୁଇପୁଡ଼ା ଚନ୍ଦ୍ର ସୂର୍ଯ୍ୟ । ମନ ହେଉଛି ଅସ୍ଥିର । ସ୍ଥିର ମନରେ ପ୍ରାର୍ଥନା କଲେ ଭଗବତ ପ୍ରାପ୍ତି ଘଟିବ ।

ରେ ମନ, ସକଳ ଆଶାକୁ ପରିତ୍ୟାଗ କରି ପ୍ରଭୁଙ୍କ ଉପରେ ଭରସା ରଖ । ମୋହ ମାୟାକୁ ଛାଡ଼ି ପ୍ରଭୁଙ୍କ ଦର୍ଶନରେ ମନ ଲଗା । ଭଗବାନଙ୍କର ସେଇ ପବିତ୍ର ସ୍ଥାନକୁ ଛାଡ଼ି ଆସେନା-। ପ୍ରଭୁଙ୍କ ଶରଣ ପଶିଥିଲେ, କୌଣସି ବାଧାବିଘ୍ନ ଜୀବନରେ ଆସିବ ନାହିଁ ।

ତୋ ଚକ୍ଷୁ ଆଗରେ ଜଞ୍ଜାଳରେ ଜାଲ ଘେରି ହୋଇ ରହିଛି । ମୋହ ମାୟାରେ ଘାଣ୍ଟି ହେଉଛୁ । ସେ ଜାଲକୁ କାଟିଲେ ହିଁ ପରମେଶ୍ୱରଙ୍କ ସାନ୍ନିଧ୍ୟ ପାଇବୁ । ପ୍ରଭୁଙ୍କୁ ପାଇବାକୁ ହେଲେ ବହୁ ସଙ୍କଟ, ଦୁର୍ଗମ ପଥକୁ ଅତିକ୍ରମ କରିବାକୁ ହେବ । ସାବଧାନତାର ସହିତ ସଂସାରରେ ଯାତ୍ରା ପଥକୁ ଚାଲିବାକୁ ହେବ । ଯମୁନା ତଟରେ ଯାଇ ତାଙ୍କୁ ଦର୍ଶନ କରିବୁ । ଜଗତର ବନ୍ଧୁ ଅରୂପ ସେ-। ତାଙ୍କ ଭିତରେ କିନ୍ତୁ ସମଗ୍ର ବିଶ୍ଵବ୍ରହ୍ମାଣ୍ଡ ପୂରି ରହିଛି ।

ଝାଡ଼ଗିରି ପର୍ବତରେ ତୁ ପଶି ତାଙ୍କୁ ଦର୍ଶନ କରିବୁ । ଅସଂଖ୍ୟ ଜୀବଜନ୍ତୁ ସେଠାରେ ବାସ କରୁଛନ୍ତି । ସେ ସବୁକୁ ଠେଲି ଦେଇ ପ୍ରଭୁଙ୍କ ପାଖରେ ଶରଣ ପଶ । ଝଲମଲ ହୋଇ ଚକ୍ଷୁ ସାମନାରେ ସେ ନାଚୁଛନ୍ତି । ତତ୍ତ୍ୱ ଜ୍ଞାନରେ ତାଙ୍କୁ ବାନ୍ଧି ରଖ ।

ପରମ ଈଶ୍ଵର, ପରମ ଠାକୁର ପ୍ରଭୁ ଭଗବାନ । ସହଜରେ ଧରା ଦିଅନ୍ତି ନାହିଁ, ମୁନି ଋଷିମାନେ କଳ୍ପକଳ୍ପ ତପସ୍ୟା କରୁଛନ୍ତି, ତାଙ୍କୁ ଯିଏ ଅନ୍ତରର ସହିତ ଖୋଜିଛି , ନିରେଖି ଚାହିଁଛି ସେଇ ପରମ ମୂର୍ତ୍ତିର ଜ୍ୟୋତିକୁ ଲାଭ କରିଛି । ଭକ୍ତିର ସହିତ ପ୍ରଭୁଙ୍କୁ ଡାକିଲେ, ସେ ନିଷ୍ଠୁର ଭାବ ଛାଡ଼ି ନିଶ୍ଚୟ ଭକ୍ତ ପାଖରେ ଆସି ପହଞ୍ଚିବେ । ଭକ୍ତର ଭାବରେ ପଡ଼ିଯିବେ ।

ଭାବାର୍ଥ- (୧୧-୧୫) ରେ ସଖୀ, ତୁ ମନ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରଭୁଙ୍କୁ ଦୃଢ଼ ମନରେ ଧ୍ୟାନ କର । ଟାଣ ହୃଦୟରେ ତାଙ୍କୁ ଭଜନ କର । ସବୁ ଦୁଃଖ ମଧ୍ୟରେ ଟଳିବୁ ନାହିଁ । ଟାଣ ଛାଡ଼ି ଦୂତୀ କାଳିନ୍ଦୀ ଜଳ ମଧ୍ୟରେ ପଶି କୃଷ୍ଣଙ୍କୁ ଭେଟିଲେ ।

ରାଧାଙ୍କ ସହିତ ଦୂତୀ ଯାଇ ଠାକୁର ପୂର୍ଣ୍ଣାନନ୍ଦଙ୍କୁ ଭେଟିଲେ । ଠୁଳ ଶୂନ୍ୟକୁ ସେଠାରେ ଆବୋରି ରହିଲେ । ବ୍ରହ୍ମମୂର୍ତ୍ତି ଦର୍ଶନାଭିଳାଷୀ ହୋଇ ଅରକ୍ଷିତ ଦାସ ଭାବରେ ଏ ବିଷୟକୁ ବର୍ଣ୍ଣନା କଲେ ।

ଦୂତୀକୁ ଚାହିଁ ରାଧା ଡାକିଲେ- ତାଙ୍କ ଚକ୍ଷୁ ସାମନାରୁ ଖସି ଆସ ବୋଲି କହିଲେ । ପ୍ରଭୁଙ୍କ ଡୋଳାରେ ତୁ ଲୟ ରଖ । ସେଥିରେ ଆମର ପ୍ରାଣର ଈଶ୍ଵର ପୂରି ରହିଛନ୍ତି । ହେ ପ୍ରାଣସହି, ତୁ ଭଲ ଭାବରେ ବୁଝ, ଭୟରେ ଜୀବ ପରମରୁ ଖସୁଛି । ତାଙ୍କୁ ନ ଦେଖିଲେ ଏ ଜୀବନ ଯିବ ।

ଲୋ ମିତଣୀ, କୃଷ୍ଣଙ୍କ ସେଇ ଢଳ ଢଳ ଅନିନ୍ଦ୍ୟ ରୂପ ମୋତେ ଆଜି ଦେଖାଇଲୁ । ମୋ ଚକ୍ଷୁ ଧନ୍ୟ ହେଲା । ମୋହ ମାୟାରେ ପଡ଼ି ଚକ୍ଷୁ ମୁଦି ଦେଇଥିଲି, ପାସୋରି ଯାଇ ଢୋଳାଉଥିଲି । ତୁ ମୋତେ ଜାଗ୍ରତ କରାଇ ସେଇ ପରଂବ୍ରହ୍ମଙ୍କୁ ଦର୍ଶନ କରାଇଲୁ । ଲୋ ସଖୀ, ଦେଖ, କେତେ ସୁନ୍ଦର ଭାବରେ ଢଳି ଢଳି ସେ ନାଚୁଛନ୍ତି । ମୋ ମନରେ ଆଉ ଗର୍ବ ନାହିଁ । ତାଙ୍କୁ ଦେଖିବାକୁ ମୋର ମନ ବଡ଼ ଉଚ୍ଛନ୍ନ ହେଲାଣି ।

ଲୋ ସହୀ, ମୁଁ ସେଇ ଅପୂର୍ବ ମୂର୍ତ୍ତିକୁ ଦେଖୁଲି । ତା’ ବିନୁ ମୋର ଅନ୍ୟ ଗତି ନାହିଁ । ତାଙ୍କର ଅଭୟ ଚରଣ ତଳେ ସର୍ବଦା ମୋ ମତି ରହିଥାଉ । ମୁଁ ଏ ବର ମାଗୁଛି । ମୋତେ ତାହା ଆଜ୍ଞା ହେଉ । ଅପୂର୍ବ ମୂର୍ତ୍ତି ସେ ହରିଙ୍କ ଛଡ଼ା ମୋର ଅନ୍ୟ ଗତି ନାହିଁ । ସେ ଏ ମାୟାର ସଂସାରରୁ ପାର କରିବେ ।

ଭାବାର୍ଥ- (୧୬-୨୦) ଲୋ ସହି, ତ୍ରିବେଣୀରେ ଝାସ ଦେଇଥିବାରୁ ମୁଁ ତାଙ୍କୁ ପାଇଛି । ସ୍ତ୍ରୀ-ପୁରୁଷ ଏ ଦୁହେଁ ଏକ-ଏକ ରୂପ । ଏ ତତ୍ତ୍ୱ ମୁଁ ଜାଣିଲି । ତୋ ଲାଗି ମୁଁ ତାଙ୍କୁ ପାଇଛି । ତାଙ୍କୁ ଦେଖିଲା ବେଳଠୁଁ ମୋ ଦେହ ତରଳିଗଲାଣି ।

ଜ୍ୟୋତି ବ୍ରହ୍ମଙ୍କୁ ପାଇବା ପାଇଁ ମୁଁ ସାଧନ କରୁଛି । ଯନ୍ତ୍ର ବସାଇଛି । ସ୍ଥୂଳ ଶୂନ୍ୟକୁ କିନ୍ତୁ ଯନ୍ତ୍ର ଚଳୁନାହିଁ । ମୁଁ ହାଲିଆ ହୋଇ ଗଲିଣି । ତଥାପି ବ୍ରହ୍ମଙ୍କୁ ଖୋଜୁଛି ।

ଲୋ ମିତଣୀ, ଦେଖ ଏ ଶରୀର ଦେଉଳର ମୁଁ ଦେବତା । ଦେହ ତୋର ଯନ୍ତ୍ର ମିଥ୍ୟାରେ ଗଢ଼ା । ଦିହୁଡ଼ି ହୁଡ଼ାରେ ଦୀପ ଜଳୁଛି । ଅନ୍ୟ ଭାବନେଇ ଗୁରୁ ତାଙ୍କୁ ଦେଖାନ୍ତି । ସେଇ ଦୀପ ଦଲକାଏ ପବନ ଆସିଲେ ଲିଭିଯିବ । ବୁଝିଲା ଲୋକ ହିଁ ଏ ଦେହର ରହସ୍ୟ ବୁଝିପାରିବ ।

ଶୂନ୍ୟବାଣୀକି ଶୁଣି, ସୂର୍ଯ୍ୟମଣ୍ଡଳୀକୁ ଚାହିଁ ଧ୍ୟାନ କଲି । ମତ୍ତଗଜ ପରି ଚାଲିରେ ଯାଇ ଧ୍ରୁବ ମଣ୍ଡରେ ମିଳିଲି । ସେଠାରେ ଧୈର୍ଯ୍ୟ ମୋର ହଜିଗଲା । ତାକୁ ଧରିବକୁ ବହୁ ତ ଚେଷ୍ଟା କଲି, ମନରେ ଆଣ୍ଟ କଲି ଭରସା ପାଇଲା ନାହିଁ ।

ଫଳରେ ମୁଁ ନିଶ୍ଚଳ ହୋଇ ସେଠାରେ ବସି ପଡ଼ିଲି। କେବଳ ନୀଳାଦ୍ରିନାଥଙ୍କୁ ଭରସା କରିଥାଏ । ଭଗବାନ ଶ୍ରୀହରି ନୃସିଂହ ରୂପ ଧାରଣା କରିଛନ୍ତି । ତିନି ଭୁବନରେ ଏହାର ପଟାନ୍ତର ନାହିଁ । ନବୀନ ମୂର୍ତ୍ତି ସେଇ ହରି । ନବ ଅବଳା ତାଙ୍କୁ ଦେଖିଲେ ଦେହ ଧରି ରହିପାରିବେ ନାହିଁ ।

ଭାବାର୍ଥ- (୨୧-୨୫) ପ୍ରଭୁଙ୍କର ହୃଦୟ କନ୍ଦର ବିରାଟ,ଦୁର୍ଗମ । ଏହା ମଧ୍ୟରେ ପଶିବା ବଡ଼ ଦୁଷ୍କର । ଥରେ କିନ୍ତୁ ପଶିଗଲେ ଭୟ ରହିବ ନାହିଁ । ପୂର୍ବ ଜନ୍ମରେ ଯିଏ ପୁଣ୍ୟ ଅର୍ଜିଥିବ, ତାର ଭାଗ୍ୟ ବଳରୁ ସିଏ ପରମାନନ୍ଦଙ୍କୁ ପାଇ ପାରିବ । ତାଙ୍କୁ ଧ୍ୟାନ ନ କରି ଗୁଣୀ, ଜ୍ଞାନୀ, ପଣ୍ଡିତ, ମୁନି ରଷିଗଣ ତାଙ୍କର ସେ ହୃଦୟ ଭୂମିକୁ ଯାଇନାହାନ୍ତି ।

ଫୁଲ ମଧ୍ୟରେ ଭ୍ରମର ବସିଛି । ଫଣାଟେକି ଫଁ ଫଁ ହୋଇ ସର୍ପ ଗର୍ଜୁଛି । ଫୁଲ ମୃଣାଳରେ ମୁଁ ଗଳି ଯାଇଛି, ହେ ଫଣୀଧର ମୋତେ ଦୟାକର । ଫଣା ତଳେ ସେ ମୋତେ ଗଳାଇ ଦେଇଛନ୍ତି । ତା’ ମଧ୍ୟରେ କୃଷ୍ଣଙ୍କୁ ଭେଟିଲି ବୋଲି ରାଧା ଦୂତୀକୁ କହିଲେ ।

ରାଧା ପୁଣି ଦୂତୀକୁ କହିଲେ- ଲେ ମିତଣୀ, ମୁଁ ତୋତେ ବାରମ୍ବାର କହୁଛି, ବ୍ରହ୍ମା, ବିଷ୍ଣୁ, ଶିବ ତାଙ୍କୁ ସର୍ବଦା ଧ୍ୟାନ କରୁଛନ୍ତି । ବଟ ମୂଳେ ହେଙ୍ଗୁଳାଇ ରହିଛନ୍ତି । ମନରେ ଭ୍ରମ ରଖେ ନାହିଁ । ପ୍ରଭୁଙ୍କ ପାଦ ତଳେ ନିଜକୁ ହଜାଇ ଦେ ।

ଲୋ ସହୀ, ତୋ ମନ ତୋ ମନ ତୋର ଭଗାରି । ତାକୁ ବୁଝାଅ । ତାଙ୍କ ନାମ ଧରି ଏ ଭବ ସାଗରରୁ ତରିଯା । ସାଧାନରେ ରତ ହୁଅ । ମିଛ ମାୟାରେ ଭ୍ରମରେ ପଥ ହୁଡ଼ ନାହିଁ । ଅରକ୍ଷିତ ଦାସ କହୁଛନ୍ତି- ମୁଁ ଅନେକ ସ୍ଥାନ ଭ୍ରମି ଭ୍ରମି କାୟା ମଧ୍ୟରେ ରହିଛି । ତାଙ୍କ ପାଦ ପଦ୍ମରେ ଧ୍ୟାନ ଦେ ।

ଲୋ ମିତଣୀ, ମନ ହେଉଛି ବ୍ରହ୍ମ । ତାଙ୍କୁ ପାଇବାକୁ ହେଲେ ମନକୁ ଥୟ କର । ତାଙ୍କ ପାଦ ତଳେ ମିଛ ମାୟାର ଜଞ୍ଜାଳକୁ ସମର୍ପି ଦେ । ମୁକ୍ତି ପାଇଯିବୁ ।

ଭାବାର୍ଥ- (୨୬-୩୦) ଲୋ ସଖୀ, ତୋ ନିଜ ନାମକୁ ତୁ ଜପ କରେ । ଜନ୍ମ ମୃତ୍ୟୁକୁ ହେତୁ କରି ସଂସାରକୁ ଯିବା ଆସିବା କଥାରେ ନିମଗ୍ନ ହୋଇ ଯା । ଆଖି ଆଗରେ ଜଗମୋହନ ନାଚୁଛନ୍ତି । ଜଗତବାସୀ ଜଗତମୋହନ ରୂପରେ ତ ଲୀନ ହୋଇ ଖେଳୁଛନ୍ତି ।

ଲୋ ମିତଣୀ, ଯେଉଁଠାରେ ରାମଙ୍କ ନାମ ଅଛି, ସେଠାରେ ସର୍ବଦା ମୃଦଙ୍ଗ, ବୀଣା ବାଜୁଛି । ରାଧାକୃଷ୍ଣଙ୍କର ଅପୂର୍ବ ପ୍ରେମ ଲୀଳା ପବିତ୍ର । ତାଙ୍କୁ ମନ ମଧ୍ୟରେ ଧ୍ୟାନ କର । ତାକୁ ସର୍ବଦା ମନ ମଧ୍ୟରେ ହେଜୁଥା । ତା’ ହେଲେ ମୁକ୍ତି ପାଇବୁ ।

ଲୋ ସଖୀ, ପରମେଶ୍ୱର ଅରୂପ, ଚକ୍ଷୁଲେଉଟାଇ ମନକୁ ଦୃଢ଼କରି ତାଙ୍କୁ ଚାହାଁ । ନୀଳାଚଳକୁ ଧ୍ୟାନ କରି ଦୃଢ଼ ଭାବରେ ମନୋନିବେଶ କର । ଉତ୍ତମ ମାର୍ଗ ପାଇବୁ । ସମସ୍ତ ମିଥ୍ୟା, ମାୟା, କପଟାଚାରକୁ ଦୂରେଇ ଦେ ।

ତୀର୍ଥ, ବ୍ରତ ଭ୍ରମ ମାତ୍ର । ଲୋ ସଖୀ, ଏହି ଭାବକୁ ତୋତେ ବୁଝାଇ ଦେଉଛି ଶୁଣ, ଭଗବାନଙ୍କୁ ପାଇବାକୁ ହେଲେ ମୀନକୁ ପାଇବା ପାଇଁ ବକ ଯେମିତି ଧାନ କରି ବସିଥାଏ ଅର୍ଥାତ୍ ଏକନିଷ୍ଠ ବ୍ରତ କରିଥାଏ, ସେମିତି କୃଷ୍ଣ ହେଉଛନ୍ତି ବ୍ରହ୍ମମୀନ । ତୁ ତାଙ୍କୁ ପାଇବାକୁ ଯଦି ଚାହୁଁଛି, ତେବେ ବକପ୍ରାୟ ଧାନ କର ।

ଲୋ ସହୀ, ଶ୍ରୀହରି ତୋ ଦେହରେ ପୂରିଛନ୍ତି । ତାଙ୍କର ଶ୍ରୀପଦ ଅନୁଚରକୁ ଦିଶୁଥାଏ । ଯାହାର ହୃଦୟରେ ରାଧା ଭକ୍ତି ଥାଏ, ପରମେଶ୍ୱର ତାଙ୍କୁ ବାହୁ ଟେକି ଶରଣ ପ୍ରଦାନ କରିଥା’ନ୍ତି । ଭକ୍ତ ଭଗବାନଙ୍କ ଶ୍ରୀଅଙ୍ଗରେ ଲୀନ ହୋଇଯାଏ । ସାଧୁମାନେ ଭକ୍ତକୁ ଏହି ପଥ ଦେଖାଇଲେ । ସେମାନେ ସଂସାରରୁ ତରିଯିବେ ।

ଭାବାର୍ଥ- (୩୧-୩୪) ଲୋ ସଖୀ, ଶୂନ୍ୟ ଘର ମଧ୍ୟରୁ ଅହରହ ଧ୍ୱନି ଶବ୍ଦ ଶୁଭୁଛି । ତା’ ଭିତରେ କିଏ ଅଛି, ସ୍ଥିରମନା ହୋଇ ଖୋଜେ । ଏହା ଶୂନ୍ୟ ସାଧନ । ସାଧିବାରେ କୌଣସି ଅସୁବିଧା ନାହିଁ । ତୁ ସିଦ୍ଧ ଅଙ୍ଗା ହୁଅ । ସାଧୁମାନେ ଏହି ପଥକୁ ନ ଦେଖାଇ ମନୁଷ୍ୟକୁ ଅନ୍ୟ ମାର୍ଗରେ ଭୁଲାଇ ଦେଉଛନ୍ତି ।

ଶୁକ୍ଳ, ଗଉର, ନୀଳ, ପୀତ ବର୍ଣ୍ଣ- ଏହା ସତ୍ୟ ଓ ସୁଶୀଳ । ଏହା ସୁଧର୍ମା ସଭା ଭାବେ ପରିଚିତ । ସାଧୁସନ୍ଥମାନେ ସେଠାକୁ ଯାଇଥା’ନ୍ତି । ସେଠାରେ ଶୂନ୍ୟ ସମାଧି ରହିଛି । ଶୂନ୍ୟର ବଚନ ଓ ସାଧୁସନ୍ଥଙ୍କ ଚିତ୍ତରେ ମନ ଦିଅ । ମିଛ ସଂସାରରୁ ତରିଯିବ ।

ଲୋ ସଖୀ, ତୋର ହୃଦ କମଳକୁ ଖୋଲିଦେ । ହର୍ଷ ଚିତ୍ତରେ ପରମେଶ୍ୱରଙ୍କୁ ଧ୍ୟାନ କର-। ମୋହ ମାୟାରେ ପଡ଼ି ହରବର ହୁଅନା । ବଡ଼ପଣ, ଗର୍ବ, ଦମ୍ଭକୁ ହୃଦୟରୁ ପରିହାର କରେ । ପରମେଶ୍ଵରଙ୍କ ନିକଟରେ ଶରଣ ପଶେ- ଏ ସଂସାରରୁ ଉଦ୍ଧାର ପାଇଯିବୁ ।

ଲୋ ମିତଣୀ, ମନ ମଧ୍ୟରେ କୌଣସି ଖେଦ, ଦୁଃଖ ନ ରଖି ଭଗବାନଙ୍କ ନିକଟରେ ନିଜକୁ ସମର୍ପି ଦେ । ମନୁଷ୍ୟର ଦେହ ଛାର, ଅଳିକ । ଦିନେ ଆକସ୍ମିକ ଭାବରେ ତୋ ଦେହକୁ ଛାଡ଼ି ଜୀବ ଚାଲିଯିବ । ଛାର ଦୀନଦୁଃଖୀ ଅର୍କ୍ଷିତ ଭଗବାନଙ୍କ ନିକଟରେ ଶରଣ ପଶୁଛି- ତାକୁ ପ୍ରଭୁ ରକ୍ଷା କରନ୍ତୁ । କବିଙ୍କର ଏହା ନିବେଦନ ।